NIEUWS OVER AMMONIAK EN STIKSTOFREDUCTIE

Dit artikel is geplaatst op 29-10-2025

Stikstof (met hierbij ammoniak) is een veel voorkomend onderwerp in de politiek, bij rechtelijke uitspraken, in de landbouw en de Nederlandse samenleving. De gevolgen voor de natuur, landbouw, economie en woningbouw zijn groot. Het onderwerp zorgt vaak voor een maatschappelijk debat.

De lucht bestaat voor 80% uit stikstof (N₂) welke niet schadelijk is voor de natuur. De stikstofverbindingen zoals ammoniak (NH₃) en stikstofoxiden (NO_x) zijn ook niet direct schadelijk maar ze zorgen ervoor dat planten zoals bramen, brandnetels en grassen, andere kwetsbare planten overwoekeren welke juist weinig stikstof nodig hebben. Verder kan op plaatsen de bodem verzuren. Bepaalde planten, waarbij juist insecten en dieren goed gedijen, kunnen daar niet tegen en verdwijnen. Waaraan dient te worden voldaan? Is hierbij een vraag.

De Nederlandse wettelijke klimaatdoelstelling is 55% emissiereductie in 2030. Dit ten opzichte van de uitstoot in 1990. De CO₂ doelstelling lijkt niet te worden gehaald. De uitstoot van zwavelstof, stikstofoxide, ammoniak, fijnstof en Niet-methaan vluchtige organische stoffen worden wel gehaald. Door met name maatregelen in de agrarische sector en schonere auto’s is de Nederlandse uitstoot van luchtvervuilende stoffen gedaald. De ammoniak (NH₃) emissie naar de lucht is van 346,6 mln kg in 1990 gedaald naar 114,2 mln kg in 2024. De stikstofoxide (NO_x) uitstoot is in deze periode gedaald van 631,5 mln kg naar 151,8 mln kg. De daling in ammoniak komt vooral vanuit de landbouw, de daling van NOx door de mobiele voertuigen en een daling van beide uit het buitenland.

Bevolkingsgroei wordt vaak gezien als een grote bedreiging voor natuur en de natuurlijke hulpbronnen waar wij mensen van leven. Meer mensen consumeren immers meer, aldus Wereld natuurfonds (WWF). Het gaat hierbij echter met name over de westerse consumptiepatronen welke nadelige effecten hebben op de natuur. Het aantal mensen in Nederland is met ca 3 miljoen toegenomen van ca 15 miljoen in 1990 naar ca 18 miljoen in 2024. Het aantal stuks landbouwdieren is in ongeveer dezelfde periode gedaald met ca 10 miljoen, zoals ook het stikstofoverschot.

Om de effecten op natuur te beperken zijn er door Europese wetgeving voor elke EU-lidstaat plafonds vastgesteld waar de uitstoot van luchtverontreinigende stoffen niet boven mag uitstijgen: de ‘National Emission Ceilings’ (NEC). Deze plafonds zijn per stof vastgesteld in de vorm van reductiepercentages ten opzichte van de uitstoot in 2005. Voor 2020-2029 zijn deze percentages 45% (NO_x), en 13% (NH₃). Voor 2030 en latere jaren gelden grotere reductiepercentages: 61% (NO_x), en 21% (NH₃). In Nederland blijft voor alle stoffen de uitstoot in 2024 niet alleen onder het in 2020-2029 geldende plafond, maar ook onder het strengere plafond dat vanaf 2030 geldt.

De uitstoot van ammoniak daalde tussen 2005 en 2024 met 26%, van 155 naar 114,2 miljoen kilogram. Dat is ruim onder het NEC-plafond van 2020-2029 (135 miljoen kg) en ook onder dat van 2030 en latere jaren (123 miljoen kg).

Dus Nederland voldoet aan de Europese eisen voor ammoniak en stikstof!

Het voldoen aan deze NEC-plafonds, voor zowel ammoniak als stikstofoxiden is een hele goede stap, echter niet genoeg om de afzonderlijke nationale wettelijke stikstofdepositie doelen (vanuit de kritische depositiewaarde) te halen.

Voor natuurherstel zijn voor de verschillende soorten natuur, kritische depositie waarde bepaald, welke onlangs zijn verlaagd en sinds 2024 onderdeel uitmaken van de Omgevingswet. Er zijn naast stikstof vele andere aspecten integraal van belang voor natuurherstel. Denk bij voorbeeld aan het grondwaterpeil, het klimaat (verdroging – wateroverlast), verstedelijking, grondbewerking, kunstmest, betreding, enz.

Natuurherstel is echter een zaak van lange adem. De vanuit het verleden te hoge stikstofdepositie zal lang nawerken in de bodem. Het kan bijvoorbeeld zomaar 30 jaar duren. Schimmels in de bodem hebben bij herstel een belangrijke rol om een nieuwe balans te creëren. Als bijvoorbeeld een boer zijn land verlaat, gaat de helft van de suikers via schimmels. Na een paar decennia loopt dat op richting 80%.

We zijn met veel mensen en we willen van alles op een kleine ruimte, maar met realistisch beleid, beheer, tijd en geduld gaat het ook op termijn met de natuur de goede kant uit.

Bron: CBS, RIVM/Emissieregistratie